Từ 2026, ví e-CNY sẽ được ngân hàng trả lãi, chính thức biến tiền số thành tiền gửi

Khi thông báo từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc chính thức có hiệu lực vào ngày đầu năm mới 2026, 3.48 tỷ giao dịch e-CNY trị giá hàng nghìn tỷ USD sẽ bước sang một trang mới - không chỉ là phương tiện thanh toán, mà còn là công cụ tích lũy sinh lời cho hàng trăm triệu người dùng.

Vào ngày 1 tháng 1 năm 2026, hệ thống tiền tệ của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ bước qua một cột mốc lịch sử. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc chính thức triển khai khuôn khổ quản lý mới đối với đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số, cho phép các ngân hàng thương mại trả lãi cho số dư ví e-CNY của khách hàng. Động thái này không đơn thuần là một tính năng bổ sung, mà là sự chuyển đổi căn bản về bản chất của e-CNY: từ “tiền mặt kỹ thuật số” sang “tiền gửi kỹ thuật số”.

Theo tuyên bố chính thức, khuôn khổ nâng cấp này sẽ bao gồm một hệ thống đo lường, quản lý, cơ chế vận hành và hệ sinh thái mới cho đồng Nhân dân tệ số. Sự chuyển đổi được xây dựng dựa trên gần một thập kỷ nghiên cứu và hàng loạt thử nghiệm trong nước lẫn xuyên biên giới, nơi e-CNY đã được áp dụng trong nhiều lĩnh vực từ bán lẻ, ẩm thực, du lịch đến giáo dục, y tế và thanh toán công.

Từ thử nghiệm đến cuộc cách mạng tiền gửi số

Ông Lỗ Lôi, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, nhấn mạnh rằng sự điều chỉnh này là kết quả đúc kết từ gần mười năm thí điểm. Kế hoạch hành động mới thiết lập cơ sở pháp lý để phân loại e-CNY được lưu giữ trong ví tại các ngân hàng thương mại như một khoản nợ tiền gửi của ngân hàng. Điều này khác biệt căn bản so với thiết kế ban đầu, khi e-CNY chủ yếu được định vị như một công cụ thay thế tiền mặt vật lý.

Theo đó, các ngân hàng thương mại sẽ được yêu cầu chi trả lãi suất cho số dư ví e-CNY theo đúng quy định về lãi suất tiền gửi hiện hành. Các số dư này sẽ được tích hợp vào hoạt động quản lý tài sản-nợ thông thường của ngân hàng và quan trọng hơn, sẽ được bảo vệ bởi bảo hiểm tiền gửi, giống hệt như tiền gửi ngân hàng truyền thống.

Về phía các tổ chức thanh toán phi ngân hàng, Ngân hàng Trung ương sẽ áp dụng yêu cầu dự trữ 100% đối với số tiền e-CNY mà họ quản lý, một biện pháp nhằm kiểm soát rủi ro hệ thống và đảm bảo an toàn cho quỹ của khách hàng. Các ngân hàng thương mại cũng sẽ phải đưa hoạt động e-CNY vào khuôn khổ dự trữ bắt buộc, với số dư ví được tính vào cơ sở tính toán tỷ lệ dự trữ.

Những con số ấn tượng và thách thức thực tế

Dữ liệu chính thức tính đến cuối tháng 11 năm 2025 cho thấy hành trình thí điểm e-CNY đã đạt được những con số đáng kinh ngạc. Tổng cộng 3.48 tỷ giao dịch đã được xử lý với tổng giá trị lên tới 16.7 nghìn tỷ Nhân dân tệ, tương đương khoảng 2.38 nghìn tỷ USD.

Trên phương diện quốc tế, dự án cầu CBDC đa quốc gia (mBridge) - một sáng kiến hợp tác giữa nhiều ngân hàng trung ương - đã xử lý 4,047 giao dịch thanh toán xuyên biên giới với tổng giá trị tương đương 387.2 tỷ Nhân dân tệ, khoảng 54.21 tỷ USD. Đáng chú ý, các giao dịch sử dụng e-CNY chiếm tới khoảng 95.3% trong tổng giá trị này, cho thấy vị thế chủ đạo của đồng tiền số Trung Quốc trong thí điểm này.

Tuy nhiên, đằng sau những thành tựu về số lượng là thách thức về độ thâm nhập thực tế. Các hệ thống thanh toán di động tư nhân như WeChat Pay và Alipay vẫn thống trị gần như tuyệt đối thị trường thanh toán không tiền mặt trong nước, một thói quen đã ăn sâu vào đời sống hàng ngày của người dân Trung Quốc.

E-CNY, dù được chính phủ hậu thuẫn mạnh mẽ kể từ khi chương trình thí điểm chính thức khởi động năm 2019, vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút người dùng sử dụng thường xuyên ngoài các kịch bản bắt buộc hoặc khuyến khích.

Chính trong bối cảnh đó, việc bổ sung tính năng trả lãi được kỳ vọng sẽ tạo ra động lực kinh tế rõ ràng - một lý do chính đáng để người dân không chỉ dùng e-CNY để thanh toán, mà còn giữ lại như một công cụ tích trữ giá trị.

Mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu trong thế đối lập với tiền mã hóa

Song song với việc củng cố vị thế trong nước, Trung Quốc đang đẩy mạnh một chiến lược quốc tế hóa đầy tham vọng cho e-CNY. Ngoài dự án thí điểm thanh toán xuyên biên giới với Singapore đã được công bố, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc còn đặt mục tiêu thúc đẩy thanh toán dựa trên CBDC tại các thị trường trọng điểm như Thái Lan, Hồng Kông, UAE và Ả Rập Xê-út.

Một cột mốc đáng chú ý khác là việc Ngân hàng Trung Quốc (Bank of China) vừa hoàn thành giao dịch thanh toán QR bằng e-CNY xuyên biên giới đầu tiên tại Lào. Giao dịch này được thực hiện thông qua việc chi nhánh Viêng Chăn tích hợp với hệ thống thanh toán xuyên biên giới của PBOC, cho phép du khách Trung Quốc thanh toán trực tiếp bằng e-CNY qua ứng dụng, trong khi các doanh nghiệp Lào nhận tiền ngay lập tức.

Để điều phối các hoạt động quốc tế này, một Trung tâm Vận hành Quốc tế e-CNY đã được đề xuất thành lập tại Thượng Hải, với mục tiêu tăng cường phạm vi tiếp cận toàn cầu của đồng tiền số này.

Tuy nhiên, con đường phát triển CBDC của Trung Quốc diễn ra trong thế đối lập rõ rệt với thái độ nghiêm ngặt đối với tiền mã hóa phi tập trung. Giữa lúc thông báo về e-CNY được đưa ra, chính quyền nước này cũng đang siết chặt hoạt động giám sát ngành công nghiệp tiền mã hóa. Vào giữa tháng 12/2025, hơn 400,000 máy đào Bitcoin đã bị đóng cửa tại khu vực Tân Cương.

Dù lệnh cấm khai thác tiền mã hóa đã có hiệu lực từ năm 2021, tính đến tháng 10/2025, Trung Quốc vẫn chiếm khoảng 14% tổng hashrate toàn cầu của Bitcoin. Đợt truy quét mới nhất một lần nữa khẳng định quyết tâm của nhà chức trách trong việc thực thi lệnh cấm này. Cùng thời điểm, bảy hiệp hội tài chính hàng đầu Trung Quốc đã cùng nhau đưa ra cảnh báo cấm các tổ chức tham gia vào việc token hóa tài sản thực (RWA).

Sự kết hợp giữa đổi mới CBDC có kiểm soát và lệnh cấm nghiêm ngặt với tiền mã hóa thể hiện rõ chiến lược của Bắc Kinh: khuyến khích công nghệ số hóa tiền tệ dưới sự giám sát chặt chẽ của nhà nước, trong khi loại bỏ các tài sản tài chính phi tập trung nằm ngoài tầm kiểm soát.

Cách tiếp cận này tương phản hoàn toàn với một số quốc gia khác, điển hình như Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, nơi đã ban hành sắc lệnh hành pháp nhằm cấm việc tạo ra CBDC do lo ngại về quyền riêng tư và chủ quyền quốc gia.

Tác động đến hệ thống tài chính và triển vọng tương lai

Việc e-CNY chính thức trở thành công cụ sinh lời sẽ có tác động sâu rộng đến toàn bộ hệ thống tài chính Trung Quốc. Đối với các ngân hàng thương mại, số dư e-CNY giờ đây có thể được coi là một phần trong chiến lược quản lý tài sản - nợ của họ, thay vì bị tách biệt như tiền mặt vật lý trước đây. Điều này mang lại cho các ngân hàng công cụ quản lý thanh khoản và nguồn vốn linh hoạt hơn.

Quyết định này cũng được đưa ra trong bối cảnh chính sách tiền tệ ổn định kéo dài. Vào ngày 22/12, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã quyết định giữ nguyên các mức lãi suất cho vay chủ chốt, với lãi suất cơ bản kỳ hạn 1 năm ở mức 3% và kỳ hạn 5 năm ở mức 3.5% - đánh dấu tháng thứ bảy liên tiếp không thay đổi chính sách dù nền kinh tế đối mặt với nhiều thách thức.

Trong bối cảnh đó, việc tạo ra một kênh tích trữ giá trị số mới có thể là một công cụ bổ trợ tinh tế cho chính sách tiền tệ. Eswar Prasad, Giáo sư chính sách thương mại và kinh tế tại Đại học Cornell, nhận định rằng dù một số biện pháp kích thích là cần thiết, hiệu quả của chính sách tiền tệ có thể bị hạn chế trong bối cảnh khu vực tư nhân suy yếu.

Khi khung chính sách mới chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2026, cuộc thí nghiệm tiền tệ lớn nhất thế giới sẽ bước sang một chương hoàn toàn mới. E-CNY không còn là một phương án thay thế tiền mặt đơn thuần, mà đang định vị mình như một mảnh ghép chiến lược trong hạ tầng thanh toán toàn cầu tương lai, nhất là trong bối cảnh xu hướng “phi USD hóa” đang nổi lên ở nhiều khu vực.

Thành công của e-CNY với tư cách “tiền gửi số” sẽ không chỉ được đo lường bằng số lượng giao dịch hay giá trị, mà còn ở khả năng thay đổi thói quen tài chính của người dân, tạo ra một công cụ tích trữ giá trị số an toàn, hiệu quả dưới sự bảo trợ đầy đủ của nhà nước - một mô hình có thể sẽ định hình tương lai của tiền tệ số trên toàn thế giới.